MAK, Geert

In Europa: reizen door de twintigste eeuw

…..
WENEN. Hoe begint een wereldoorlog? Hadden de Weners op 28 juni 1914 enig idee dat de wilde schoten van Gavrilo Princip het begin waren van de Grote Oorlog , zoals later vaak beweerd is?

In de Nationale Bibliotheek onder de Hofburg duik ik in de leggers van de Neue Freie Presse over de maanden juni, juli en augustus 1914. De kranten, dag na dag, ontwikkelen zich als het scenario van een rampenfilm. Eerst is er het gewone Weense leven, met roddels, ongelukken en de advertenties van de dag: “Feschoform. Werkt enorm! De echte Wenerin dankt haar stevige boezem slechts aan Feschoform boezembalsem.!” Dan is er de extra-editie, uitgegeven op zondagavond 28 juni, met de feiten van de aanslag. In de dagen daarna gaat het eindeloos over de daders, de correcte tekst van de laatste woorden – “Soferl, bleibe leben für unsere Kinder” – de staat van beleg in Sarajevo, de voorbereidingen voor de staatsbegrafenis. Een berichtje over demonstraties tegen de Serviërs. “De politieke gevolgen van deze daad worden erg overdreven,” schrijft de krant op donderdag 2 juli. Daarna is er de staatsbegrafenis, en als alles voorbij is maakt half Wenen zich dagenlang druk over de vraag wie er wel en wie niet was uitgenodigd. De Duitse keizer gaat ondertussen rustig met vakantie. Pas op maandag 13 juli opent de krant met de toenemende spanning tussen Oostenrijk en Servië, maar op de Weense beurs blijft de handel rustig. Het is een mooie zomer, en iedereen verwacht dat de internationale diplomatie dit vuurtje wel binnen de perken zal houden. Achter de schermen ontstaan vreemde kortsluitingen, de eerste scheurtjes worden zichtbaar, de Russische gezant in Belgrado krijgt een hartaanval, maar nog heeft niemand iets in de gaten. Je houdt je adem in.’

…..


Reizen zonder John

…..
Hier liggen de religieuze wortels van de zogenaamde Amerikaanse ‘uitzonderlijkheid’, het ‘exceptionalisme’, de diepe overtuiging dat Amerika een speciaal door God uitverkoren en gezegend land is, dat de Amerikaanse normen en waarden universeel zijn, en dat ieder mens volgens die waarden hoort te denken. Anders lopen ze achter in hun ontwikkeling. Die gevoelens leven breed: zes van de tien Amerikanen menen dat de eigen cultuur superieur is aan alle andere, tegenover bijvoorbeeld maar drie van de tien Fransen.

…..