DESMET, Mattias

De psychologie van het totalitarisme

…..
Dictaturen zijn op een primitief psychologisch mechanisme gebaseerd, namelijk op de vrees die het agressieve potentieel van het dictatoriale regime inboezemt bij de bevolking. De totalitaire staat, daarentegen, is gegrond in het ontzagwekkende psychologische proces van massavorming. Alleen een grondige analyse van dit proces laat toe om de ronduit verbluffende kenmerken van een getotalitariseerde bevolking te begrijpen, zoals de radicale bereidheid van de individuen om hun persoonlijke belangen op te offeren uit solidariteit met het collectief (i.e. de massa), de intolerantie ten aanzien van dissidente stemmen en de vatbaarheid voor absurde (pseudo- wetenschappelijke) indoctrinatie en propaganda.

Massavorming is in wezen een vorm van groepshypnose die individuen van elk vermogen tot kritische afstandname en ethisch besef berooft. Dit proces heeft een sluipend karakter; een bevolking valt er argeloos aan ten prooi. Om het met de woorden van Yuval Noah Harari te zeggen: de meeste mensen zouden het niet opmerken mocht er zich een totalitaire staat installeren. We associëren totalitarisme vooral met werk-, concentratie- en uitroeiingskampen, maar dat is dus slechts de laatste, verbijsterende stap van een lang proces.

…..